Η πιο συνηθισμένη μορφή σκολίωσης είναι η ιδιοπαθής εφηβική, η οποία εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας 9-18 ετών, ιδίως κατά την περίοδο της ταχείας ανάπτυξής τους, που στα κορίτσια είναι περίπου τα 11 έτη ενώ στα αγόρια τα 13. Τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν σκολίωση και θα χρειαστούν 8 φορές πιο συχνά θεραπεία από ότι τα αγόρια για το ορθοπαιδικό αυτό πρόβλημα.
Συμπτώματα Και Διάγνωση Ιδιοπαθούς Εφηβικής Σκολίωσης
Η συμπτωματολογία στους εφήβους που παρουσιάζουν ιδιοπαθή σκολίωση περιλαμβάνει τα εξής:
- Παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, χωρίς να συνοδεύεται από πόνο.
- Αλλαγή στο σχήμα του σώματος.
- Υψηλότερη θέση των πλευρών από την μια πλευρά
- Ο ένας ώμος φαίνεται ψηλότερος από τον άλλον.
- Η μία ωμοπλάτη και ο ένας γοφός προεξέχουν ή είναι υψηλότερα από τον άλλο κατά την επίκυψη.
- Υπάρχει ασυμμετρία στη μέση και στη λεκάνη.
Η σκολίωση είναι ένα εμφανές ορθοπαιδικό πρόβλημα και συνήθως γίνεται αντιληπτό από τον παιδίατρο, τον δάσκαλο ή και τον γονέα του εφήβου.
Στη συνέχεια, με την επίσκεψη στον ειδικό ορθοπαιδικό χειρουργό θα γίνει επιβεβαίωση της ιδιοπαθούς σκολίωσης, με πιο συχνό διαγνωστικό τεστ αυτό της επίκυψης (Adam’s test), όπου θα ζητηθεί από τον ασθενή να σκύψει με τεντωμένα τα γόνατα και απλωμένα τα χέρια εμπρός, ενώ εκείνος παρατηρεί την πλάτη του. Σε αυτή τη στάση φαίνεται ξεκάθαρα η ασσυμετρία της σπονδυλικής στήλης. Κατόπιν, ο ορθοπαιδικός θα προχωρήσει σε νευρολογική εξέταση, ενώ με ειδικό ακτινολογικό έλεγχο θα μετρήσει σε μοίρες τα κυρτώματα της σκολίωσης (με τη μέθοδο Cobb). Στην ακτινογραφία πρέπει να περιέχεται και το άνω μέρος της πυέλου. Από το βαθμό της οστεοποίησής της, μπορεί κανείς να υπολογίσει αδρά το υπολειπόμενο της ανάπτυξης του παιδιού (Risser Sign). Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, στις οποίες συνυπάρχουν νευρολογικά ευρήματα, θα χρειαστεί και μαγνητική τομογραφία.
Αντιμετώπιση της Ιδιοπαθούς Εφηβικής Σκολίωσης
Γενικά, οι περισσότεροι έφηβοι που θα διαγνωστούν με ιδιοπαθή σκολίωση δε θα χρειαστούν κάποια θεραπεία. Οι παλαιότερες συστάσεις για γυμναστική και φυσικοθεραπεία, όπως και αλλαγή στη στάση του σώματος κατά το διάβασμα ή του ώμου που κρατάει ο έφηβος τη σχολική του σάκα, έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές.
Κυρτώματα μικρότερα των 10 μοιρών δε θεωρούνται σκολίωση, αλλά ασυμμετρία της σπονδυλικής στήλης. Συνήθως συστήνεται η απλή παρακολούθηση της εξέλιξης της σκολίωσης όταν τα κυρτώματα είναι άνω των 10 μοιρών ανά τακτά διαστήματα 6-9 μηνών, ιδίως όταν απέχει πολύ η σκελετική ωρίμανση από τη στιγμή της διάγνωσης, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις αυξάνονται οι πιθανότητες για επιδείνωσή της. Πρόοδος του κυρτώματος θεωρείται αύξηση κατ’ ελάχιστο 5 μοιρών (που είναι και το όριο ακρίβειας της μέτρησης).
Αν η σκολίωση ξεπερνά τις 20 μοίρες και ο ασθενής έχει ακόμα μεγάλο δυναμικό ανάπτυξης ή αυξημένους επιβαρυντικούς παράγοντες, συστήνεται να τοποθετηθεί κηδεμόνας σπονδυλικής στήλης, ο οποίος δε θα θεραπεύσει το πρόβλημα, αλλά θα αναστείλει την επιδείνωση της σκολίωσης. Η χρήση του κηδεμόνα συστήνεται στην περίοδο που έχουμε τη μέγιστη ανάπτυξη, ώστε να μην ξεπεράσει το κύρτωμα τις 50 μοίρες, γιατί τότε ενδέχεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται και κατά την ενήλικη ζωή. Οι κηδεμόνες χρησιμοποιούνται συνήθως για ήπια έως μέτρια κυρτώματα (20 έως 40 μοίρες κατά Cobb). Για να είναι αποτελεσματικοί πρέπει να φοριούνται 23 ώρες την ημέρα. Οι σύγχρονοι κηδεμόνες μπορούν να φορεθούν κάτω από τα ρούχα.
Χειρουργική Αντιμετώπιση της Ιδιοπαθούς Εφηβικής Σκολίωσης
Όταν η σκολίωση στον έφηβο ασθενή ξεπερνά τις 40 μοίρες και η χρήση του κηδεμόνα φαίνεται να μη σταματά την εξέλιξής της, ή όταν ξεπερνά τις 50 μοίρες κι ο έφηβος μπαίνει πλέον στην ενήλικη ζωή, συστήνεται η χειρουργική αντιμετώπιση. Και αν το χειρουργείο μέχρι τις 70 μοίρες γίνεται κυρίως για αισθητικούς λόγους, από 70 μοίρες και πάνω είναι επιβεβλημένο , καθώς πιέζονται πια η καρδιά και οι πνεύμονες.
Η χειρουργική μέθοδος που ακολουθείται για την αντιμετώπιση της σκολίωσης είναι η σπονδυλοδεσία, η οποία αναμένεται να βελτιώσει σε ποσοστό 50 -70% το πρόβλημα, ποσοστό που εξαρτάται από την ελαστικότητα της σπονδυλικής στήλης, γι’ αυτό και είναι καλό να γίνεται σε νεαρά άτομα, αφού η ελαστικότητα χάνεται σταδιακά με το πέρας της ηλικίας.
Κατά την επέμβαση, ο ορθοπαιδικός χειρουργός θα τοποθετήσει ράβδους σε ζευγάρια, αριστερά και δεξιά από τους σπονδύλους, στερεώνοντάς τους με ειδικά άγκιστρα και βίδες, πετυχαίνοντας τη διόρθωση και την προσωρινή ακινητοποίηση της σπονδυλικής στήλης. Επιπλέον, με την προσθήκη μοσχεύματος – από τον ίδιο τον ασθενή ή από τράπεζα οστού - θα «δέσει» βιολογικά τους σπονδύλους μεταξύ τους. Αυτή η οστική σπονδυλοδεσία απαιτεί μερικούς μήνες για να επιτευχθεί.
Οι παρενέργειες ενός τέτοιου χειρουργείου είναι η απώλεια αίματος, η οποία με τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό. Με την συνεχή διεγχειρητική παρακολούθηση του νωτιαίου μυελού αποφεύγουμε τις επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν κατά τη διάρκεια της επέμβασης είτε από παρενόχληση του νωτιαίου μυελού είτε από πτώση της πίεσης.
Μετεγχειρητική Αποκατάσταση
Η κινητοποίηση του ασθενούς γίνεται την επόμενη κιόλας ημέρα και μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του μετά από 4-7 ημέρες και στο σχολείο του σε 2-3 εβδομάδες. Ανά 6 μήνες γίνεται παρακολούθηση της προόδου της πορείας της σπονδυλοδεσίας με ακτινογραφίες. Συστήνεται δε η αποφυγή της στροφής του κορμού, το σκύψιμο και η άρση βάρους, ενώ οι αθλητικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική επαφή πρέπει να αποφεύγονται για 6-12 μήνες, έως ότου, δηλαδή, ενσωματωθούν πλήρως τα μοσχεύματα.